Przemysł

Przemysł jest podstawowym działem gospodarki narodowej, w którym następuje wydobywanie zasobów przyrody, ich przerób oraz przetwarzanie zasobów pochodzących z upraw i hodowli na użyteczne produkty. Są obiektywne przesłanki do szybszego rozwoju przemysłu niż innych działów gospodarki, a wynikają one ze stosunkowo małego uzależnienia przemysłu od procesów biologicznych i warunków klimatycznych oraz dużych możliwości wzrostu wydajności pracy w wyniku postępu technicznego. Barierą w rozwoju może być natomiast konieczność angażowania dużych nakładów kapitałowych.

Znaczenie przemysłu w gospodarce narodowej wyraża się w tym, że przemysł wytwarza największą spośród innych działów gospodarki narodowej część produktu krajowego brutto (PKB), dostarcza niezbędnych produktów i usług zaspokajających potrzeby ludności, warunkuje rozwój innych działów gospodarki narodowej, zatrudnia stosunkowo największą część pracujących i ma najpoważniejszy udział w wymianie międzynarodowej.

Potwierdzają to chociażby wyniki osiągnięte w 1996 r., według których na przemysł przypadło około 28% wytworzonego produktu krajowego brutto (PKB). Korzystanie z produktów przemysłu przez inne rodzaje działalności gospodarczej warunkuje ich rozwój, czego przykładem może być rolnictwo ze swym zapotrzebowaniem na maszyny i urządzenia rolnicze, nawozy sztuczne, pestycydy itp., budownictwo (materiały budowlane), transport (tabor, sprzęt transportowy), ochrona zdrowia (sprzęt medyczny, lekarstwa) i wiele innych. Przemysł na koniec 1996 r. zatrudniał prawie 1/4 ogółu pracujących w gospodarce narodowej, z czego w sektorze publicznym 55%, a w sektorze prywatnym 45%. W wartości eksportu udział przemysłu w 1996 r. wynosił 94%'. Najważniejszą przeszkodą w racjonalnym wykorzystaniu potencjału przemysłu jest jego niekorzystna struktura ukształtowana w latach poprzednich, kiedy to główny nacisk kładziono na rozwój przemysłu ciężkiego.

Stosuje się kilka kryteriów klasyfikacji przemysłu w gospodarce narodowej. O ekonomicznym podziale przemysłu na gałęzie i branże wspomniano już omawiając podział gospodarki narodowej. Z punktu widzenia charakteru działalności przemysł dzieli się na wydobywczy i przetwórczy.

Przemysł wydobywczy zajmuje się wydobywaniem dóbr dostarczonych przez przyrodę. Zgodnie z Klasyfikacją Gospodarki Narodowej do przemysłu tego zalicza się takie branże, jak przemysł: węglowy, naftowy, kopalnictwa rud żelaza i metali nieżelaznych, kopalnictwa surowców chemicznych, kruszyw i surowców mineralnych. Według Europejskiej Klasyfikacji Działalności (EKD) stanowi on sekcję „górnictwo i kopalnictwo”.

Przemysł przetwórczy zajmuje się przetwarzaniem surowców i materiałów w celu uzyskania produktów na różnorodne cele konsumpcyjne i produkcyjne. Należy do niego zdecydowana większość branż przemysłowych, oprócz wymienionych. Według EKD przemysł przetwórczy określony jest jako działalność produkcyjna oraz zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz i wodę.