Aparat kontroli państwowej

Kontrola wykonywana jest przez każdy organ władzy i administracji państwowej oraz terenowe organy administracji rządowej w ramach ich działalności podstawowej. Specyficzną w tym zakresie rolę odgrywają Sejm i Senat, jako organy przedstawicielskie. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością innych organów administracji państwowej, a do form tej kontroli należy na przykład rozpatrywanie spraw przez komisje sejmowe, określanie podstawowych kierunków działalności państwa i kontrola ich realizacji, debata sejmowa, rozpatrywanie sprawozdań, interpelacje poselskie i inne. Senat, poprzez swe komisje, rozpatruje ustawy uchwalone przez Sejm i zajmuje w stosunku do nich stanowisko, na posiedzeniach plenarnych określa swe zdanie w rozpatrywanych sprawach oraz wnosi interpelacje i zapytania. Senatorowie mają prawo podejmować interwencje na rzecz wyborców.

Konstytucyjnym organem kontroli państwowej jest Najwyższa Izba Kontroli (NIK), nad którą nadzór sprawuje Sejm. Sejm powołuje również prezesa NIK stojącego na czele tej Izby. NIK jest instytucją powołaną do kontroli działalności gospodarczej, finansowej i organizacyjno-administracyjnej organów państwowej administracji centralnej i terenowych organów administracji rządowej. Może także kontrolować działalność organizacji społecznych, przedsiębiorstw państwowych oraz innych jednostek gospodarczych w zakresie wywiązywania się z ciążących na nich obowiązków gospodarczych i finansowych wobec państwa. W skład NIK wchodzą zespoły branżowe i departamenty o określonych zadaniach i funkcjach oraz delegatury terenowe. Do przeprowadzenia czynności kontrolnych, które w zasadzie wykonują inspektorzy zawodowi NIK, mogą być powoływani rzeczoznawcy o wysokich kwalifikacjach nie zatrudnieni w NIK.