Wspólnotę samorządową tworzą z mocy prawa mieszkańcy gminy na określonym terytorium. Gmina ma osobowość prawną i zaspokaja zbiorowe potrzeby społeczności lokalnej. Do zadań gminy należą sprawy gospodarki terenami i ochrony środowiska, gminnych dróg i organizacji ruchu drogowego, wodociągów i kanalizacji, ochrony zdrowia, lokalnej komunikacji, pomocy społecznej, szkól podstawowych i przedszkoli, bibliotek komunalnych, zieleni miejskiej, porządku publicznego i ochrony przeciwpożarowej oraz wiele innych.
Organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy, wybierana w wyborach powszechnych przez pełnoletnie osoby, które stale zamieszkują na obszarze działań tej rady. Jeżeli siedzibą rady gminy jest miasto, nosi ona nazwę rady miejskiej. Do kompetencji rady gminy należy między innymi uchwalenie statutu gminy, który stanowi o ustroju gminy, wybór i odwoływanie zarządu gminy, uchwalanie budżetu gminy, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego i planów gospodarczych, podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat będących w gestii gminy.
Organem wykonawczym gminy jest zarząd gminy, w którego skład wchodzą wójt lub burmistrz, a w większych miastach (powyżej 100 tys. mieszkańców) prezydent miasta, jako przewodniczący zarządu, ich zastępcy oraz pozostali członkowie zarządu. Zarząd wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. Do zadań tych należy w szczególności gospodarowanie mieniem komunalnym będącym własnością gminy, wykonywanie budżetu, przygotowywanie projektów uchwał rady gminy i określanie sposobu ich wykonywania, zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Zadania zarządu wykonuje urząd gminy, którego kierownikiem jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W celu wspólnego wykonywania niektórych zadań publicznych, np. w dziedzinie komunikacji, ochrony środowiska, gminy mogą tworzyć związki międzygminne, zwane również związkami komunalnymi.
Gminy z obszaru danego województwa wyłaniają wspólną reprezentację w postaci sejmiku samorządowego. Zadaniem sejmiku samorządowego jest reprezentowanie interesów gmin wobec administracji rządowej w województwie, w tym opiniowanie kandydatów na wojewodów, wyrażanie opinii w istotnych sprawach województwa, ocena działalności gmin i instytucji komunalnych na obszarze województwa, prowadzenie mediacji w sprawach spornych między gminami i wiele innych spraw.
Leave a reply