Analiza wartości

Jedną z nowocześniejszych metod wprowadzania innowacji w różnych działach gospodarowania jest metoda analizy wartości, nazywana często w skrócie metodą AW. Najbardziej charakterystyczną cechą analizy wartości jest myślenie kategoriami funkcji badanego obiektu.

Myślenie kategoriami funkcji polega na traktowaniu badanego obiektu nie jako zbioru podzespołów i części składowych, lecz jako reprezentanta funkcji, czyli roli lub czynności, które omawiany obiekt spełnia lub ma spełniać. W tradycyjnym podejściu do usprawnienia badanego przedmiotu stawiamy sobie pytanie: jak usprawnić badany przedmiot? Jeżeli badanym przedmiotem jest na przykład spotykana na co dzień tablica szkolna, staramy się odpowiedzieć na pytanie dotyczące usprawnienia tablicy. W związku z takim pytaniem uwaga racjonalizatora skupi się na polepszeniu na przykład kształtu tablicy, jej powierzchni, koloru, oświetlenia itp. W toku rozważań myśli nie odbiegają od badanego przedmiotu, jakim jest tablica, lecz skierowane są na usprawnienie tablicy jako całości lub jej elementów. Nacisk położony jest więc głównie na usprawnienie, polepszenie istniejącego rozwiązania, a nie na poszukiwanie nowego, oryginalnego rozwiązania. Stosując metodę analizy wartości nie kierujemy naszej uwagi na przedmiot badania (np. tablicę szkolną) jako taki, lecz staramy się odpowiedzieć na pytanie: w jaki sposób funkcja tablicy, którą jest przekazywanie uczniom informacji wizualnych, może być lepiej spełniana? W ten sposób uwalniamy się od rozwiązań istniejących (w tym wypadku tablicy) i szukamy rozwiązań nowych, zapewniających jak najlepsze spełnianie funkcji polegającej na przekazywaniu uczniom informacji dostrzeganych wzrokowo. Okaże się, że spełnienie tej funkcji nie musi następować przy użyciu tablicy szkolnej, lecz można do tego celu wykorzystać planszę, tablicę magnetyczną, rzutnik, wideoodtwarzacz, grafoskop i wiele innych urządzeń.

Opierając się na dotychczasowych informacjach łatwiej będzie można sprecyzować pojęcie analizy wartości. Analizę wartości można nazwać zorganizowanym i usystematyzowanym działaniem, zdążającym do uzyskania takiego rozwiązania, które zapewnia osiągnięcie żądanej funkcjonalności badanego obiektu przy jak najniższych kosztach. Obniżeniu kosztów nie może jednak towarzyszyć pogorszenie jakości lub niezawodności, jakich od danego obiektu oczekuje użytkownik. Warunkiem koniecznym i podstawowym do badania określonego obiektu metodą analizy wartości jest dokładne sprecyzowanie funkcji pełnionych przez ten obiekt. Można również powiedzieć, że celem analizy wartości jest uzyskanie obiektu najkorzystniejszego z punktu widzenia funkcji i kosztu. Wiąże się z tym stosowane w analizie wartości pojęcie wartości użytkowej obiektu, przez co należy rozumieć najniższy koszt spełnienia określonych funkcji. Określa ona również, w jakim stopniu dany obiekt zaspokaja potrzeby w porównaniu z kosztem.